Witajcie, Przybysze!
Dawno nic się tu nie ukazało, bo zazwyczaj w chwilach weny piszę oceny lub prowadzę prywatne blogi, ale w wyniku zastrzyku zapału i wolnego czasu postanowiłam coś naskrobać. Do rzeczy!
Dzisiaj zajmiemy się paronimami, czyli wyrazami brzmiącymi podobnie, ale różnymi znaczeniowo, a także kilkoma innymi słowami, które sprawiają pisarzom-amatorom kłopot.
Dzisiaj zajmiemy się paronimami, czyli wyrazami brzmiącymi podobnie, ale różnymi znaczeniowo, a także kilkoma innymi słowami, które sprawiają pisarzom-amatorom kłopot.
1. Ciężko i trudno
Powszechność: duża
Objaśnienie: Wyraz ciężki powinien kojarzyć się z antonimem do "lekki", a nie synonimem do trudny. Te dwa słowa są bardzo odległe znaczeniowo, o czym wiele osób po prostu zapomina. Niektórzy nie uważają tego za błąd, dla wielu językoznawców jest to jednak znaczące uchybienie. Zgadzam się z nimi, ponieważ TRUDNO utożsamiać takie pomyłki z poprawną polszczyzną.
Przykłady poprawnego użycia: ciężki kamień; trudne zadanie; trudno powiedzieć
Przykłady błędnego użycia: ciężko powiedzieć; ciężko stwierdzić
2. Strasznie i bardzo
Powszechność: duża
Objaśnienie: Coraz częściej spotykam się z sytuacją, gdy ktoś, bardzo często chcąc uniknąć powtórzenia, traktuje słowo strasznie jako synonim do słowa bardzo. Takie użycie określa się najczęściej jako potoczne. Dużo łatwiej jest przymknąć na to oko, kiedy przysłówek "strasznie" opisuje rzeczy negatywne, przerażające (wtedy przynajmniej zgadza się to z jego znaczeniem). Jak jednak opisywać coś pozytywnego i wesołego przy pomocy słowa "strasznie"?...
Przykłady poprawnego użycia: czułam się strasznie; było tam strasznie; jesteś dziś bardzo podekscytowana
Przykłady błędnego użycia: jestem strasznie wesoła; było strasznie fajnie
3. Bynajmniej i przynajmniej
Powszechność: duża
Objaśnienie: Klasyczny błąd popełniany przez wielu Polaków. Słowo bynajmniej ma na celu przede wszystkim wzmocnienie zaprzeczenia w zdaniu, a więc nie jest identyczne znaczeniowo z przynajmniej, którego definicja, według słownika języka polskiego, brzmi: partykuła wyznaczająca minimalny, możliwy do zaakceptowania przez mówiącego zakres czegoś. Wniosek sam się nasuwa.
Przykłady poprawnego użycia: weź przynajmniej kwiaty; nie byłam bynajmniej zadowolona z takiego obrotu sprawy
Przykłady błędnego użycia: zjedz bynajmniej kawałek chleba
4. Kuć i kłuć
Powszechność: średnia
Objaśnienie: Kuć można żelazo, podkuwać konie, wkuwać do szkoły. A kłuć igłą, przekłuwać balon, czuć kłucie (ból).
Przykłady poprawnego użycia: ukłułam się igłą; podkuł wszystkie swoje konie; wkuwał do późnej nocy; kuj żelazo, póki gorące
Przykłady błędnego użycia: ukuł mnie igłą; czuję kucie w piersi
5. Efektowny i efektywny
Powszechność: średnia
Objaśnienie: Jeśli coś jest efektywne, to daje dobre wyniki. Natomiast coś efektownego przyciąga uwagę oryginalnością, pięknem itp.
Przykłady poprawnego użycia: moja praca okazała się efektywna; pokaz był bardzo efektowny
Przykłady błędnego użycia: ten pracownik nie jest efektowny; wystawę oceniono jako niezwykle efektywną
6. Nijaki i niejaki
Powszechność: średnia
Objaśnienie: Nijaki oznacza ni mniej, ni więcej nieciekawy, przeciętny. Występuje także jako jeden z rodzajów liczby pojedynczej, obok męskiego i żeńskiego. Niejaki to zaimek nieokreślony (jakiś, pewien).
Przykłady poprawnego użycia: opowiadał dużo o niejakim Stefanie; wyglądam w tej sukience jakoś tak... nijako
Przykłady błędnego użycia: poszła na urodziny do nijakiej Martyny; kiedy mam katar, wyglądam bardzo niejako
7. Kompania i kampania
Powszechność: średnia
Objaśnienie: Kompania to formacja wojskowa lub po prostu grupa, towarzystwo. Kampania z kolei powinna kojarzyć się z zaplanowaną akcją o wielu etapach.
Przykłady poprawnego użycia: zaczęliśmy kampanię reklamową; cała kompania przeszła do rezerwy
Przykłady błędnego użycia: kompania reklamowa Nivei w ogóle mi się nie podoba; zawsze miał całą kampanię do żartów i wygłupów
8. Reprezentacyjny i reprezentatywny
Powszechność: średnia lub mała
Objaśnienie: Ktoś reprezentacyjny cieszy się dobrą prezencją, natomiast słówko reprezentatywny równa się charakterystyczny dla czegoś.
Przykłady poprawnego użycia: miał reprezentacyjny wygląd; reprezentatywny malarz baroku
Przykłady błędnego użycia: wyglądał bardzo reprezentatywnie
9. Status i statut
Powszechność: raczej mała
Objaśnienie: Statutem nazywamy zbiór przepisów regulujących działanie jakiejś organizacji czy instytucji. Status to stan prawny danej osoby, pozycja w społeczeństwie, funkcja kogoś lub czegoś.
Przykłady poprawnego użycia: szkoła wprowadziła zmiany w statucie; cieszył się wysokim statusem społecznym
Przykłady błędnego użycia: trzeba napisać nowy status; moja rodzina nie cieszy się dobrym statutem majątkowym
10. Wapń i wapno
Powszechność: mała
Objaśnienie: Wapń to jeden z pierwiastków o symbolu Ca, natomiast wapno to tlenek wapnia, a bardziej potocznie - lekarstwo przyjmowane w okresie przeziębienia
Przykłady poprawnego użycia: miała za mało wapnia w organizmie; skocz do apteki po wapno
Przykłady błędnego użycia: badania wykazały niedobór wapna; niestety, w aptece zabrakło wapnia
Lista paronimów i innych wyrazów sprawiających kłopot jest znacznie dłuższa, ale na tym kończę dzisiejsze porównanie. Miłej końcówki wakacji!
